محمد فضولی (به ترکی آذربایجانی: Məhəmməd Füzuli) یا ملا محمد بن سلیمان بغدادی (۱۴۸۳-۱۵۵۶) شاعر و ادیب ترک است او را «بزرگترین شاعر ترکی آذربایجانی در سدهٔ دهم» میدانند. پدر وی ساکن حله در عراق امروزی بود و محمد فضولی در آنجا بهدنیا آمد و در بغداد پرورش یافت از این روی، سه زبان ترکی، فارسی و عربی را به خوبی میدانست و به هر سه زبان شعر سرودهاست. او را یکی از پایهگذاران سبک هندی میدانند.
محمد پسر سلیمان در حدود سال ۱۴۸۳ در عراق بهدنیا آمد.در منابع معتبر از جمله مجمعالخواص صفحه ۱۰۳ حله به عنوان محل تولد فضولی برشمرده شده است، اما در برخی منابع دیگر کربلا یا نجف هم آمده است. پدرش سلیمان بود که به حله مهاجرت کرد و قاضی آن شهر بود. «پدر فضولی بنا به گفتهٔ «صادق بیگ افشار» صاحب تذکرهٔ «مجمع الخواص» –که به زبان ترکی ازبکی نوشته شده– از ایل بیات بوده که یکی از ۲۲ طایفه مهاجر ترکان اوغوز میباشد.» او در حله و سپس بغداد تحصیل کرد و یکی از استادانش «ملک الشعرای حبیبی» از شاعران حروفی بود. حدود هفتاد ساله بود که در بغداد درگذشت.
دیوان ترکی فضولی تاکنون چند بار در ایران، ترکیه وآذربایجان منتشر شده است. دیوان ترکی به تصحیح حمید آراسلی(باکو)، دیوان ترکی به تصحیح امین صدیقی(تهران-1374)، دیوان ترکی به تصحیح حسین محمدزاده صدیق(تهران) ودیوان ترکی تصحیح مژگان جونبور ودیگران(استانبول). بهترین چاپ های علمی دیوان ترکی هستند.
- شاه و گدا
- لیلی و مجنون
- مثنوی بنگ و باده. . به شاه اسماعیل تقدیم شدهاست.
- روضه.
- حدیقت السعداء. . این کتاب ترجمهٔ روضةالشهدای حسین واعظ کاشفی است. که بر آن مطالبی نیز افزوده است.
- صحبت الاثمار. ( گفتگو بین چند میوه است و یکی از نخستین کتابهای ادبیات کودک محسوب میشود.)
- شکایتنامه.
- رساله معما.
نمونه شعر ترکی
ای خوش اول مست، کی بیلمز غمی-عالَم نه ایمیش، |
|
نه چکر عالم اوچون غم، نه بیلر غم نه ایمیش |
بیر پری سیلسیلهیی-عشقینه دوشدوم ناگه، |
|
شیمدی بیلدیم سببی-خیلقت-آدم نه ایمیش. |
واعظ اوصافی-جهنم قلیر، ای اهل ورع! |
|
وار اونون مجلسینه، بیل کی جهنم نه ایمیش! |
اوخو کؤکسومده ئوتوپ، قالمیش ایمیش پئیکانی، |
|
آه بیلیدیم سببی-آهی-دمادم نه ایمیش! |
ای فضـولـی! مـزهیی-ساقی و صهبــا بیلـدیـن، |
|
توبه قیل تا بیلهسن، زَرق و ریا هم نه ایمیش! |
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط:
فضولی،
،
:: برچسبها:
بیوگرافی شیخ محمدفضولی,