دولوب محببتون ای شوخ و دلستان دیلیمه***

آلیب قراریمی الدن وئریب توان دیلیمه

کمان قاشون، گؤزون، اوخ کیپریگون، ساچین گؤزه لیم ***

آتیر کمند، چکیر یای گئدیر نشان دیلیمه

آلاولی سینه مین آهی وجودیمی کول ائدر***

اگر سو سپمسه بو چشم خونفشان دیلیمه

یوخومدو چاره دایاننام همیشه چم خمیوه ***

ولی باتیرمیاسان طعنیله تیکان دیلیمه

گتیر جمالیوی قوی سینمه قادان جانیما ***

سرین سرین نفسونله سو سپ یانان دیلیمه

نه قدری گیزله دیرم درد عشقی سینه مده ***

دیلیمده جوشه گلیر غم اولور روان دیلیمه

می الستله مستم نه آبدستله پست***

کی دگمه ییب الیمه جام و استکان دیلیمه

آنا دیلیم ائله شیریندی جاندان ایسته ملی***

آچاندا من دیل آنام چوخ دئییبدی جان دیلیمه

دیلیم شیریندی عسلدن اودور کی غم یئمه رم***

اگر وورا آریلار نیش هر زامان دیلیمه

منم او ترک، کی آدیم غزللرین دوزودو***

من آذر اوغلویام آذر وئریبدی جان دیلیمه

منم او ترک، بخارئیله سمرقندی***

باغیشلاییبلا قرا خالیمه ماتان دیلیمه

منم او ترک، کی غربتده اللی ایل یاشارام ***

تجاوز ائیله مز اهواز و اصفهان دیلیمه

منم او ترک، کی دالدان چیخاردارام دیلینی***

قاهاررام انگینی هر کیم دیسه یامان دیلیمه

منم او ترک، سوزوم جمله سوزلرین گوزیدو***

سوزوم اوزوم کیمی دوز، باغلاما یالان دیلیمه

دیلین فضیلتی یوخدور ملاک تقوادی***

گئد اوز کمالیوه گول گولمه ای فلان دیلیمه

یقول اکرمکم عند ربّی اتقاکم***

قویوب پیمبر اکرم گوزل بیان دیلیمه

همیشه امر به معروف دور منیم هدفیم***

اگر کومک لیق ائده حیّ لامکان دیلیمه

منافقه دئیرم ال گوتور بو تفرقه دن ***

گولوب محاسینیمه یازما داستان دیلیمه

گلین وئره ک ال اله دشمنین قازاق کوکونو***

یئتیرمه زهریلی عقرب کیمی زیان دیلیمه

“کریمی” ام دیلیمی رایج زامان ائده رم ***

توجّه ائتسه آقام صاحب الزّمان دیلیمه

 

 

:: موضوعات مرتبط: کریمی مراغه ای، ،
:: برچسب‌ها: کریمی مراغه ای,

 

اوچور ايلهاميم او قوشلار کيمي کي

ياز وعده سينده

قووزانير ماوي گؤيه تا اوجا باش بير داغا قونسون

کؤرپه قارتال کيمي دير

گاه چکيلير گرزده ن ايتينجه ک

اگله نير گاه ساوالان عشقينه – آغدان – آغاقونسون

هر اوجا داغ کي گؤرورسن باشي قاردلا آغاراندي

اورا بيل کي ساوالاندي

آمما يوخ !

هر اوجا داغ سسيمي السا دا تئز قئيته ره جکدي

سسي قئيته رمک همان يئل بيله جکدي

آخي يئل يولچودو گئتگين اوکي سؤز ساخلايا بيلمز

يئل سؤزو قاپدي قاچيردار اونو کيم هاخلايابيلمز

يئل گئدرگيندي پيچيللارسؤزوکوللار قولاغيندا

سؤزو قربان ائله ير قيرنادا قانقال آياغيندا

چئويره ر سؤز چاناغيندا

جالايارداغلارا هر بير سؤزو مين سؤز تؤره دندي

بيلميرم سيرري ندندي

يئل گئده ر گيندي يئلي ساخلاماق اولماز

يئله بئل باغلاماق اولماز

آمما سن اي سؤزو سينه نده کؤزردن ساوالانيم

کيم گله صدقله زرتشت بئجردن ساوالانيم

ائليمين شانلي داغي باشيوه مين لرجه دولانيم

اريديب ائل غمي بير يول سني کؤکدن ده تالانسان

سئل اولوب قانلي دنيز لر کيمي دونيايه جالانسان

آدي ديللرده قالاناسان

ساوالانسان ، ساوالانسان

ساوالان ائل غميني بللي دي ساخلار سينه سينده

سينه سي کؤزدو آلودور گيزيريک اينسي سي واردير نفسينده

شاعرين غملي سه سينده آلگيلان ساخلاسن اي ائل داغي غملي قفسينده

ساوالان آلسادا هر سيرري سؤزو داغلارا سالماز

گؤره نامرد دوروبدور ساوالاندان سس اوجالماز

ساوالاندا تؤکولن داشلاري ديندير دانيشاللار

سالسا عاشيق نفسين کوللارا آليشاللار

ده ده قود سازي چالسا

ده لي دومرول باش اوجالدار

بلي البته کي يولداس باشيني يولداش اوجالدار

سسله عاشيق سازي چالسين

سسي ميز بيرده اوجالسين

اويناماقليز گي يه دؤنسون

کاس شوشمگوزگويه دؤنسون

قوي وئره ک سس سسه باهم اوخوياق بير ده کوراوغلو دلي سيندن

هجرين قوچ نبي سيندن

اوکي ظاليملري مظلولارين اوستونده ازه ردي

او کي آسلان کيمي داغلاردا ياتيب باغدا گزه ردي

اوخو عاشق اوخو

سن بيل او کي تانري تانييبسان

سؤزومه دوز جالييبسان

سوموگوم قوي سازا گلسين

بولبولوم آوازا گلسين

يازميشام ايوازا گلسين

گوچ آلاق قوي دلي لردن

باج آلاق اجنبي لردن

او کي بيلمير نبي کيمدير قويون آذرائليني مسخره سانسين

بير عؤمور دورکي فضولي ني –  نسيمي ني دانيب ايندي ده دانسين

شهريار تک سن اوجالت باشيوي قوي عرشه دايانسين

قوي باخار کور تر ايچينده جوموبان اؤلسون – اوتانسين

اوکي آخساخدي يوبانسين

اوکي تورکون ديلين اسگيتمه گه تصويره ساليبدير

اوکي تورکون بالاسين ايندي ده آشغالچي سانيبدير

او تفاله بيليرم فيکيريني طاغوتدان  آ ليبدير

او رژيمدندي قاليبدير

يوخسا تورکون بالاسيندا نچيخيب علامه ي دوران

اونا دونيا باش ا يير فلسفه ده

بير جه نه ايران

قوي دئييم شهرياريمدان

نيسگيل او چرچي يه قالسين کي جواهر نه دي ، قانمير

فيکري آللاتما دادير خالقي ،ائلين حالينه يانمير

اريمير ، اؤلمور ، اوتانمير

آخي اي قاردا ، دوماندا باش اوجالدان ساوالانيم

غمي ، دونيا ني قوجالدان ساوالانيم

ائل بيلير داغلار آرا هراوجا داغلار باشي سن سن

وئرسهنده اليوي قارداشيوين سير داشي سن سن

وئر گيلن بير ليک الين بيرده دماونده اونون يولداشي سن سن

اوندان آيريلما آماندي

يولوموز چندي دوماندي

قوي ايگيدلر سيزه فخر ائيله ييبن باشان اوجالتسين

قويما قارتال دولانان يئر لره قوز غون الي چاتسين

ساوالان چنلي چاغيندا

منيم ايلهاميم اولارکن

کؤنلوم اؤز سرري سؤزون صدق ايله سؤيلر ساوالانه

ساوالان کؤز قالادار شاعر اولانلار سينه سينده

اوردا زرتشت گئيب تانريدان ايلهامين آلانه اگيرم باش ساوالانه ، اگيرم باش ساوالانه

 

:: موضوعات مرتبط: هوشنگ جعفری، ،
:: برچسب‌ها: اوستاد هوشنگ جعفری زنگانلی,

اينصاف دي مگر قارپيز آلاق لبلبي چـــيخسين ؟

ايل ده نئچه يول بو باهاليق يوخسولو ييخسين ؟

اينصاف دي مگر تاجير عمي هئي باها ساتسين؟

بير هفته ايچينده كيشي ني يوك ياپي چاتسين؟

دولسون قنووي زير زيبيل ايلـــــــه ايي گلسين ؟

راستا سيزه گئتسين بيزه شينتر – پيي گلسين ؟

اينصاف دي مگر كي خياواندا جـــــــولا اولسون؟

سوت نايلونونو دوخساني يوزدن سولا دولسون؟

اينصاف دي مگر بولبولو سالسين لا قفـــس ده ؟

دينجلميه بير يوخسول عمي سونكي نفس ده؟

انصاف دي جاوان درس اوخويوبسا بئكار اولسون؟

حئيوان اوشاغين ساچلاريني يولداشي يولسون؟

تاكسي شوفئري صوبحه كيمي نوباتا دورسون ؟

سونرا آجيغين آچماق اوچون هئي تله قورسون ؟

انصاف دي مگر بير بئله پول خشـــــــله نه درسه

اؤيرنجي ده هئچ سايمــــــــــا ايشلر اولا ترسه؟

انصاف دي كي فاب اوستونه گلسين ايكي يوزلوق؟

بس هارداقاليب رحم و مروت؟ هاني دوزلوق؟

ال جان چؤره يين اورتا يانــــــــــيب دوره خميردي

حيرصيندن علاج يوخ ، دوداغين دوردو گميردي

پيس - پيس هله گونده دئييري قيمتي آرتسين

اينصافلي عمي دسته ايله گاودارا ساتسين

انصاف دي دويو احتكار اولسون سورا چيخسين؟

ناك اوت ائله سين يوخسولو بيردن يئره ييخسين؟

بيرعيدده يئسين اوققده كي قارني ني شيشسين

بيرعيدده يه ده دوغو آشي هر دؤنه پيشسين

داييم اولالار كلّ رئيــــــــــــس لر جلــــــسات دا

بو تئزليگه چيخماز جلسات دان ، دده يات دا!

شهرين ده اولا هم آشاغي ، يوخاري باشـــــي

حتمن كي اولار گؤرمه ميسن آي بالا ناشـــــي!

حتمن كي گره ك يوخاري باش دا گول اكيلسين

گوللردن اؤتور آيري دؤنه لوله چكــــــــــــــيلسين

آشاغي باشيندا هله قوي جوبلاري دولــــــسون

گول دن سووايي قوي هله اؤز رنگي ده سولسون

تبريزلي ممي بس دي داها قوي سونا چاتسين

دورسون كيشي تئزدن خانيمي بوللوجا ياتسين؟

:: موضوعات مرتبط: سایراشعار، ،
:: برچسب‌ها: محمد رحیمی (تبریزلی ممی),

عزرائیل

منی مامور ایلیوب خالق سبحان حــاج آقا

قبض روح ایتماقا گلدیم سنی الان حـاج آقا

ویردی مستنطق رحلت منه فرمان حـاج آقا

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

آلورام جانیوی سس چکماقا قادر دگسن

جواب مریض

آی علی آی ولی آی وای دورن اوغلان ایاقا

کیمدی بو بی ادبانه بیله گیردی اطاقا

بو صفتده بشر اولماز باشی بنزیر بالاقا

نه سلام ایتدی نه تعظیم عجب هیوره دی

چاتدادی باغریم اماندی بونه بد منظره دی

عزرائیل

کیشی قشقیرما علی یا ولی گورمزله منی

منه مردم ملک الموت دیللر علنی

گلمیشم من آپارام محضر معبوده سنی

داخی بوندان بویانا بیر کسه آمر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

منی عفو ایله داداش بیلمدیم عزرائیل سن

شکر لله سن اوزون بیر ملک کامل سن

خدمتون فرضیدی پیک ملک عادل سن

اوتی بیر چای گتورسونلر هله تعجیل ایلمه

صبر هر ایشده گوزلدور بیله تعجیل ایلمه

عزرائیل

کیشی اوخشاتما منی قونشووز عبدالکریمه

من بو دنیا سولارین ایچمرم افسانه دیمه

من طلبکار دگولم چوخ دیله توتما سریمه

چوخ قالورسان هله بو دیللره ماهر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

سنه بنزر بیری گلمیشدی بیر آز بوندان ازل

چوخ خوش اخلاق صداقتلی نظافتلی گوزل

کیمیمیش او سنه قربان اولوم ای پیک اجل؟

نه دیوم عینا اونون باشی سنون باشیودی

بولمرم اوغـلویدی یا بالا قارداشیویدی

عزرائیل

عمو دکتوردی او ، اوغلوم دگی ، یولداشدی منه

قبض روح ایتماقا یولداش ندی قارداشدی منه

خیلی ماهردی بو ایشده آتادان باشدی منه

گوردوم اما سن اونا قوشمالی خاسر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

دوزدی مامور ایلیوبدور سنی خلاق کریم

بلکه سن سهو ایلیوبسن او دیه ن من دگلم

هله مندن قوجلار وار نه روادور من ئولم

گرچه زحمتدی قیت بیر سوروش اوندان صورا گل

آدیمی شغلیمی گیت بیر سوروش اوندان صورا گل

عزرائیل

کـیشی آغـریتدی منیم باشیمی بو طول کلام

اللی میـن ایل جان آلان سهو ایلمز اولما عوام

عمـووی عمــه وی اجدادیوی بیر بیر تانیرام

:: موضوعات مرتبط: کریمی مراغه ای، ،
:: برچسب‌ها: شعر عزرائیل و مریض از استاد کریمی مراغه ای ,

 

قارتال تیراختور ، بیزلره جان سان

وور گل لاری وور ، سن گل ووران سان

قوردلار دره سی ، یاشاسین سسی

سن قودرتینی ، بیزدن آلان سان

یوز مین طرفدار ، سسلر اوجالار

یاشا تراختور ، سن قهرمان سان

هر تیم کی اولسا ، دیفایا دولسا

جیریخ یئرینی ، تئز تئز تاپان سان

دالیندا میللت ، ائیله سن هیممت

تیم لر ایچینه ، قورخو سالان سان

هر گون اودورسان ، بیزه غرورسان

آذربایجانا ، قیزیل نیشان سان

شاعیر : وحید شکرزاده

 

:: موضوعات مرتبط: تراختور، ،
:: برچسب‌ها: تراختورشعری,

 

زندگینامه

سید ابولقاسم فرزند میر یحیی (ملقب به سید محترم اشتبینی) به سال ۱۱۹۱ ه. ق. در روستای اوشتبین از توابع دهستان دیزمار شرقی بخش سیه‌رود شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی تولد یافت.

دوران جوانی خود را در همین روستا که یکی از روستاهای ناحیه ارسباران (قره‌داغ) و بخش سیه‌رود در آذربایجان ایران است با حشم‌داری و باغبانی گذرانید، زیبایی‌های طبیعت اورا به سرودن اشعار برانگیخت تا رفته رفته به عرفان گرایید و ضمن تحصیل به مطالعه آثار عمر خیام و مولوی و حافظ پرداخت.

بعدها به شهر اهر رفت و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری گوشه عزلت گزید و اواخر عمر باز به زادگاهش اشتبین برگشت. او حدود هفتاد سال عمر کرد و در سال ۱۲۶۲ هجری قمری درگذشت.

دیوان اشعار

جمع اشعار به‌جامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ می‌گردد که تقریبا نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در جمهوری آذربایجان و قفقاز و ترکیه و ایران طرفداران بسیاری دارد. در زندگی و طرز تفکر او نشیب‌ و فرازهای زیادی دیده می‌شود. او گاهی صوفی و درویش، گاه رند و خراباتی و گاه عارف و عاشق، گاه مسلمان و گاه کافر می‌باشد.

از عرش خدا بلندتر چیزی نیست

بالاتر ازو اگر بود جای علی است

و یا

در درگه خلق بندگی مارا کشت		از بهر دو نان دوندگی مارا کشت
گه منّت روزگار گه منّت خلق		ای مرگ بیا که زندگی مارا کشت

آنگونه که محمدعلی تربیت می‌نویسد نباتی متتبع از اشعار حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی، کرمی، قارا کهری، گرایلی بسیار گفته‌ است.

دیگر از آثار نباتی منظومه‌ای است به نام (عین العشق) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ در لاهور به طبع رسیده‌ است.

دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق (یوسف مشکین قلم) به اهتمام مدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شده‌ است و شامل بحر طویل و غزل و قصیده و مخمس و رباعی و مستزاد و ساقی‌نامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است.

تخلص او در اشعارش نباتی، خان چوبانی، مجنون و مجنون‌شاه می‌باشد.

نمونه‌ای از اشعار

اشعار ترکی

گؤره سن من نییه یارب بئله نالان اولدوم؟

غلط ائتـدیم کی سنه واله و حئیران اولدوم.

اودا یاخدین من بیچاره نی پروانه کیمی،

آجیغینگلدی مگر عاشیق انسان اولدوم؟

سود و سرمایه می‌مجموع ألیمدن آلدین

نییه کیم زاهید اولوب مسجده دربان اولدوم!

آرامگاه

وی پس از حدود هفتاد سال عمر، در ۱۲۶۲ قمری درگذشت. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می‌آید که نباتی همیشه در یک نقطه‌ای از بلندی کوه می‌نشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه ارس و جاده‌ای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه می‌کرده و اکثر شعرهای خود را در آن نقطه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن می‌پرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، وی را در همان نقطه دفن کرده‌اند.

توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی (تبریز) و عده‌ای از ادب‌دوستان کنگره بزرگداشت این شاعر و عارف در شهریورماه سال ۱۳۷۲ شمسی در شهر کلیبر مرکز قره‌داغ برگزار گردید.

نمونه ی اشعار:

اولدی کؤنلوم یئنه بیر زولف چلیپا دلیسی

دوشدو زنجیره نه خوش یئرده بو سئودا دلیسی

عور و عریان،  باش آچیق، اوز چئویریب صحرایه

قویدو مجنونو یاری یولدا بو صحرا دلیسی

عاشیق سوخته دیر، بولبول شئیدا کی دگیل؛

کی اولوبدور دئیه سن بیر گول حمرا دلیسی!

ربّ اَرنی دیلنین ذیکری، دؤنوب موسایا

دشت ایمنده اولوب نور تجلی دلیسی

چوخلارین مست قیلیب ساقی میخانه عشق

گؤرمدی کیمسه منیم تک بئله رسوا دلیسی

دئمه فرهادیله مجنون دلیدیر بیر بری باخ

بیری شیرین دلیسیدر، بیری لیلی دلیسی

کنج وحدتده تباه اولدی عزیز عؤمروم حئییف!

اولمادی یار منه بیر بوت زیبا دلیسی

خوشلاییبدیر گؤره سن هانسی مزارستانی

دیون اول زاهیده ای بیر کؤکه حالوا دلیسی

باشینی آز یئره دؤی، دنگ صیفت، ای حیوان!

آلمادی جنّتی بیر آرپایا مولا دلیسی

گول ایاغینده سحر واختی ییخیلمیشدیم مست

بیری سسلندی کی ای بیر گول رعنا دلیسی

بیر آییل گؤر کی نباتی نئجه اوراد ائیلر

نه یاتیبسان بئله؟ ای بیر گؤزو شهلا دلیسی!

 

:: موضوعات مرتبط: نباتی، ،
:: برچسب‌ها: بیوگرافی سیدابوالقاسم نباتی,

 

علی آقا واحد در یک خانواده روستائی (اطراف باکو)زاده شد. بعد از چند سال تحصیل، مدرسه را ترک کرده و در شهر باکو برای امرار معاش به بقالی و سپس نجاری و خراطی مشغول شد. بدلیل استعداد و شوقی که به ادبیات داشت، روزنامه‌ها و نشریات مختلفی را که در باکو چاپ و منتشر می‌شدند مطالعه می‌کرد و اشعاری را که سروده بود برای دوستانش می‌خواند. در سال ۱۳۷۰هجری شمسی داستان زندگی واحد در فیلم سینمایی غزل خان به تصویر کشیده شد.

بر اثر تشویق دوستانش، مدتی را در نزد شاعر بزرگ باکو، عبدلخالق یوسف به فراگیری فنون شعر پرداخت. در جلسات ادبی که در منزل استادش برگزار می‌شد شرکت می‌کرد و از محضر ادبا و شعرائی چون آقاداداش منیری و صمد منصوری و عبدالخالق یوسف بهره می‌جست و اشعار خود را نیز در همین مجالس عرضه می‌کرد. تخلص واحد را نیز در همین مجلس ادبی به او دادند. واحد در شعر و شاعری، در حدی بود که به وی یادگار فضولی می‌گفتند.

شعری از واحد به ترکی

بو فخردیرمنه واحد، کی خَلق شاعری یَم		بؤیوُک فضولی لرین خاک پای نیْن بیری یَم
اوجالتدی عؤمروُموُنَشو و نماسی اؤلکه میزین		نَه قَدَر وار بوجهان، هرگز اؤلمَرَم دئییرَم

 

آغاز شاعری واحد

علی آقا واحد برای اولین بار یکی از اشعار خود را در روزنامه اقبال باکو بچاپ رساند. و بعد از آن همه ناشرین مجلات و روزنامه‌ها طالب چاپ اشعار وی شدند.

عاشقی واحد

واحد در جوانی عاشق دختری بنام زلفیه شد. ولی زلفیه علی جوان را با همه احساسات پرخروش و عواطفی که مختص انسانهائی با روحیات شاعرانه است تنها گذاشت. علی بعد از شکست در عشق، عشق زدگی را طور دیگر می دید و برای بیان دنیای تجرد خود به سرودن شعر روی می‌آورد.

شعری از واحد به ترکی

دیندیر مَدی ای دل سَنی جانان، عجب اولدی		ائتدین نَه قَدَر ناله و افغان، عجب اولدی
یوُز دفعه دئدیم وصل تمناسینه دوُشمَه		یاندیْردی سنی محنت هجران، عجب اولدی

 

واحد و شهریار

واحد به شهریار، شاعر بزرگ تبریزی ارادتی خاص داشت و همیشه آرزوی دیدار وی را داشت ولی سیاستهای آن زمان مانع از تحقق آرزوی علی آقا واحد شد.

شعر واحد خطاب به شهریار:

واحد بو شعری تبریزه گؤندَرمَک ایستیرَم

قسمت اولایدی بیر گؤروُشَک شهریارایله

 

وطن دوستی واحد

اوُرَگیمده او قَدَر سئوگی واریْمدیْر وطنه

نئجه کی بولبول شیدا اولور عاشق، چمنه

 

فراز ونشیب دوران شاعری واحد

دوران زندگی شاعر با تحولات و دگرگونی‌های مختلف سیاسی و اجتماعی سپری شده است. قسمت‌ها شمالی ارس (آراز) و نواحی قفقاز در زمان حکومت قاجار از ایران جدا و به روسیه تزاری الحاق شده و در ایام جوانی شاعر، دستخوش تحولات اجتماعی و سیاسی غیر قابل پیش بینی می‌شود.انقلاب بلشویکی روسیه به رهبری ولادیمیر لنین به آذربایجان می‌رسد و حکومت دیکتاتوری کمونیسم با نام اتحاد جماهیر شوروی همه سرزمینهای روسیه و قفقاز را تحت تسلط خود در می‌آورد.

آغاز جنگ جهانی دوم

با آغاز جنگ جهانی دوم و خود نمائی‌های استالین سبب حمله ارتش آلمان به شوروی و اشغال اراضی آن می‌شود. در چنین شرایطی جوانان جمهوری خود مختار آذربایجان نیز به جبهه‌های جنگ با آلمان نازی اعزام می‌شوند. واحد هر روز خبر کشته شدن همولایتی‌های خود را می‌شنود.

واحد در تقبیح هیتلر چنین می‌گوید:

بیلدی عالم هیتلرین خائنلیگین		ادنا لیغیْن یاغدیْریْر میلیونلا دونیا خلقی نفرت دوُشمنه
حاضیْریْق واحد، صداقتله وطن اوغروندا بیز		هر زمان گؤستَرمَگه قطعی جسارت دوشمنه

 

مخالفت واحد با استالین

بعد از پایان جنگ جهانی دوم استالین استبداد را بحدی رساند که هیچ کس جز به خواست حکومت مرکزی قادر به تفکر و بیان نبود. صاحبان فکرو قلم حق ابراز نظر در امور اجتماعی مخالف میل حکومت استالین را نداشتند. در چنین اوضاع سیاسی علی آقا واحد در روزنامه‌ها و مجلات ترکی زبان فعالیت می‌کرد و چاپ اشعارش تضمینی برای فروش نشریه بود. از آنجائیکه تعریف و تمجید از سیاستهای حکومتی در رسانه‌ها، باعث ایجاد یک تفکر همگون با حاکمیت در جامعه می‌شود، علیهذا حکومت کمونیستی نیز سیاست تعریف و تمجید از استالین و خط فکری و سیاستهای وی، را در مدیریت رسانه‌ای پیش گرفته بود. و اکثر نویسندگان و ادبا قلم خود را در خدمت مجیز گویی به استالین و مداحی از حاکمیت کمونیستی بکار گرفته بودند. در چنین حالی واحد هرگز نخواست شعر خود را به دروغ و تملق آلوده کند. و بر اثر همین رفتار کار خود را در مطبوعات از دست داد. و علیرغم مراجعات مکرر ماموران حکومتی حاضر به همکاری و تعریف از حکومت کمونیستی و استالین در نشریات نشد. یکی از کسانی که بدستور استالین در جمع هیات حاکمه باکو منصوب شده بود فردی بنام میر جعفر باقراوف بود که به مرد خون آشام و جلاد معروف بود. وی چنان کرده بود که واحد تحت فشار مالی قرار گرفته و زندگی را به سختی می گذراند:

دولتیم سیم و زریم اولماسا «واحد» خوش دور

گنج طبعیم دولودور گوهر اشعاریله

مرگ واحد

علی آقا واحد درهفتاد سالگی به سال ۱۳۴۴هجری شمسی در باکو چشم از جهان فرو بست. او تا آنجا مورد غضب عمال حکومت کمونیستی شوروی قرار داشت که وقتی در اتاق مخروبه اش جان سپرد دوستداران و علاقمندانش از ترس مامورین حکومتی جنازه اش را مخفیانه به قبرستان انتقال دادند. چون خوف این را داشتند که به دلیل کینه ورزی اجازه دفن جنازه واحد را در باکو ندهند.

پرفسور بیگدلی در مرگ شاعر می‌نویسد:

خبر مرگ استاد غزل «واحد» را شنیدم و به خانه اش رفتم. جنازه اش در داخل یک تابوت چوبی قرار داشت که با یک جاجیم کهنه پوشانده شده بود. محل زندگی واحد یک اتاق تنگ و تاریک ومحقر بود. بعد از دیدن جنازه اش و با تأثر و تأسف فراوان این شعر را برایش سرودم:

واحدی داخما دا یاتمیْـش گؤردوُم		گنجی ویرانه دَه باتمیْـش گؤردوُم
آیـیْن اؤرتموُشدوُ بولود چهرَه سینی		هگوُنَشی مغربَه چاتمیْـش گؤردوُم
بو وفاسیْـز فَـلَـکین هرزَه ا َلین		یوسفی درهَمَه ساتمیـْش گؤردوُم
یئنَه باخدیْم، کیمی گؤردوُم		هامیْ سیـْن بیر دَرین ماتَـمَـه باتمیـْش گؤردوُم
گؤی گؤلوُ، خان آرازی، میل دوُزوُنـوُ		بـوُسـبـوُتـوُن شَـنلیگین آتمیـْش گؤردوُم
بیگدلی واحدیـمـیـز اؤلمـَز دی		شاعری، شعری یـاتـمـامـیـْش گؤردوُم

نمونه ای ازاشعارش:

دیدیم: ای غنچه دهن، کونلومی قان ائیله‌میسن!

دیدی: «بی‌جا یئره عشقمده فغان ائیله‌میسن»!

دیدیم: انصاف ائیله اینجیتمه منی عاشقینم...

دیدی: «گئت!،سرّیمی دنیایه عیان ائیله‌میسن»

دیدیم: آغلاتما منی سرو بویون شوقینده!

دیدی: «گوز یاشینی بیهوده روان ائیله‌میسن»

دیدیم: آخر گوزلیم، باغ و بهاریم سنسن

دیدی: «سن عمرینی حسرتله خزان ائیله‌میسن»

دیدیم: آز چکمه‌میشم گوزلرینین حسرتینی

دیدی: «اؤز کونلونی یئر سیز نگران ائیله‌میسن»

دیدیم: عشقینده اسیرم، منه بس خیری نه‌دیر؟

دیدی: «اولده بو سوداده زیان ائیله‌میسن»

دیدیم: عشق آتشی نیلر منه؟ قورخان ده‌گیلم

دیدی: «بیچاره یانارسان! نه گومان ائیله میسن»؟

دیدیم: ای گل! من ازلدن‌ده گوزه‌ل عاشقیم

دیدی: «سن روحینی عشق‌ائیله جوان ائیله‌میسن»

دیدیم: هر گون سر کوی‌ینده دولانماقدر ایشیم

دیدی: «واحد، نه گوزه‌ل یئرده مکان ائیله‌میسن»

 

:: موضوعات مرتبط: واحد، ،
:: برچسب‌ها: بیوگرافی علی آقااسکندرف(واحد),

 

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

اوندا کی اولاد وطن خام ایدی!

اوز حق مشروعینی بیلمزدی ائل

چهره ی حریته گولمزدی ائل

گوزلرینی بیر کره سیلمزدی ائل

غزته یه، ژورناله اییلمزدی ائل

دائم ائشیتدیکلری اوهام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

اولکه ده بونجا یوخ ایدی عیب جو

نئیلردیگه گورونوردی نکو

خلق ده دیداریمیزه آرزو

بیزده وارایدی نه گوزل آبرو

حرمتیمیز واجب اسلام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

میللته چاتدیقجا غم عیاش ایدیق

حاکمه یار، آمره قارداش ایدیق

قبله ی طاعتگه اوباش ایدیق

هاردا باش اولسایدی اورا باش ایدیق

هر گئجه، هر گون بیزه بایرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

گرچه ریا ایدی بوتون کاریمیز

کاریله برعکس ایدی کرداریمیز

لیک همان وارایدی مقداریمیز

حجت ایدی هر کسه گفتاریمیز

خلقین ایشی بیزلره اکرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

عیبیمیزی چولغالامیشدی عبا

هر نه گلیردی بوشالیردی قابا

کیم نه قانیردی نه دی زهد و ریا

ناخوشه خاک دریمیزدن شفا

صومعه میز کعبه ی احرام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

بیزلرایدیق خلقین ایناندیقلاری

پیر هدایت دئیه قاندیقلاری

نور گورولردی قارانلیقلاری

بیزده ایدی جمله قازاندیقلاری

کیم بیزه پول وئرمه سه بدنام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

ایندی آداملار دئیه سن جن دیلر

جن نه دی شیطان کیمی بی دیندیلر

لاپ بیزی اوسارلادیلار میندیلر

آی گئچن ایام اولاسان ایندیلر

اوندا کی اولاد وطن خام ایدی

آخ نئجه کئف چکمه لی ایام ایدی!

 

:: موضوعات مرتبط: صابر، ،
:: برچسب‌ها: صابر,

 

 

دوزدور  یانیــــرام  اود تکــی  هجـرینــده  کــدَردن                              

                               تانــریم سنی کاش ساخلیا هـر لحظه خطــردن!

اطرافینــه هر گـــون  گؤزه ­لیم، گــزدیر  اوزه ­رریک                              

                               حفـــظ ائیلیــه اول زلــــــف پریشــــانی نظــــردن

اولسون گؤزون اوستونده منیم نازیمین ای گول!                              

                               نازیــک سن آخـی - کار اُولا شیطانی - کمـــردن

بلبــل تکــی آوازیـــــم اگـــــر  گلمه سه  غمــدن                              

                               سن سیز  بُوغـازیم بیلکی توتولموشدو  قهـَردن

سندن سُورا ای غنچـــه دوداق، ایمکانیـم اولماز                              

                               سیمــــای ملک  گؤرسه­ نه  بیــر  باشقا بشردن

مندن گــؤزه لیــم خـــاطرین اولماز یقین اینجیـح                              

                               الله دیـــر اکیب عشقی بـــو کؤنلومــده بئجَــردن

ایسترسن اگـــــر گــــؤرمیه سن غیریلـــه وامق!                              

                               یا گئت توت الینــدن داهــا یا  گئت بــو شهَــردن

شاعر:حامد مرادی (وامق)

:: برچسب‌ها: تورکی شعری,

 

 

میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر شاعر اجتماعی و انقلابی جمهوری آذربایجان بود.

او در ۱۸۶۲ در شهر شماخی آذربایجان زاده شد. در کودکی به مکتب رفت و پس از دایر شدن مدارس جدید در باکو به مدرسه رفت. در ۱۸۸۴ برای زیارت سفری به مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی آذربایجانی غزل و قصیده می‌سرود.

صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن سروده‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال ۱۲۸۴/۱۹۰۵ به بعد به جستارهای سیاسی پرداخت. انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و تأثیر آن در قفقاز باعث این دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن پیوست. در سال‌های ۱۹۱۱-۱۹۰۶ صابر یکی از کوشاترین همگاران مجله طنز ملانصرالدین بود. سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»، «آغلار گوله‌ین» (متبسم گریان) و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد. در جریان جنبش مشروطه در ایران آثار و اشعار او در ایران خوانده می‌شد و بر نویسندگان و روشنفکران ایران اثر زیادی داشت.

بیشتر زندگی او در فقر گذشت. در ۱۹۱۰ در باکو در مدارس نفتی درس می‌داد و در ۱۲۹۰/۱۹۱۱ از بیماری سل در باکو درگذشت.

سبک صابر سبک واقع‌گرا و تحول‌خواه است. اشعار وی در دیوان هوپ‌هوپ‌نامه (هدهدنامه) جمع‌آوری شده‌است. بخش آذربایجانی هوپ‌هوپ‌نامه توسط احمد شفائی به فارسی ترجمه شده‌است.

آثار

آثار صابر بدین گونه فصل بندی شده‌است:

• ساتیریک شعرلر (اشعار طنز) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۶
• تازیانه لر (جوابیه‌ها) ۱۹۱۱ – ۱۹۱۰
• بحر طویل لر (بحر طویل‌ها) ۱۹۰۷ - ۱۹۰۶
• مختلف شعرلر (اشعار گوناگون) ۱۹۱۱ - ۱۹۰۲
• نشر ایللری بللی اولمایان شعرلر (اشعاری که سال انتشارآنها نا معلوم است)
• اوشاقلار اوچون شعرلر (اشعار کودکان) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۲
• نشر ایللری بللی اولمایان اوشاق شعرلری (اشعار کودکانی که سال چاپ آنها مشخص نیست)
• ترجمه لر (برگردانها) ۱۹۱۰ – ۱۹۰۶
• فارسجا شعرلر (اشعار فارسی)
• مکتوبلار (نامه‌ها)
• هوپ هوپ نامه....در صفحه بالا هوپ هوپ نامه را به غلط هد هد نامه معنی کرده اند که هیچ ربطی به معنی هوپ هوپ نامه ندارد. همانطور که در فارسی برای ساگت کردن شخصی سیس میگویند در ترکی هم هوپ میگویند. میرزا علی اکبر صابر بخاطر نوشتن شعر علیه رژیم وقت و عوامفریبی انها بعد از چند تذگر زبانش بریده شد. و چون کتابش بعد از بریدن زبانش تمام و چاپ شد نام گتاب را هوپ هوپ نامه گزید. پس هدهد نامه غلط است. هدهد اسم پرنده ای است که اصلا ربطی به این کتاب ندارد.

 

:: موضوعات مرتبط: صابر، ،
:: برچسب‌ها: بیوگرافی میرزاعلی اکبرطاهرزاده(صابر),